Kata
Kata in karate-do bestaat uit een specifiek aantal logische opeenvolgingen van weringen, stoot-, slag- en schoptechnieken uitgevoerd in een bepaalde vastgestelde volgorde. Er is variatie in de complexheid van de bewegingen en in de beschikbare uitvoeringstijd. Iedere beweging heeft een betekenis en functie en niets is overbodig. De uitvoering van een kata geschiedt volgens de ‘embusen’ (uitvoeringslijn), die het grondpatroon van de kata voorstelt.Tijdens de uitvoering van een kata, moet de karateka zich inbeelden omringd te zijn door tegenstanders en voorbereid zijn tot het uitvoeren van verdedigingen en aanvallen in iedere richting. Aandachtspunten zijn o.a. ritme en timing, besef van doel, een goede ademhaling en de juiste uitvoering van de techniek.We onderscheiden 26 Shoto-kata met ieder een eigen karakteristiek. Sommige kata zijn licht en vlug en ontwikkelen de snelle reflexen en bevorderen de soepelheid van bewegen, anderen sterken de botten en spieren en tonen kalmte en kracht.In het algemeen is één à twee minuten voldoende voor het voleindigen van een kata. Bovendien, als je vaker oefent, worden de bewegingen sneller en de training als geheel krachtiger, zodat je uitvoerig kan oefenen in een relatief korte periode. Kata kan individueel worden beoefend of in een groep.

‘Voer kata exact uit; het werkelijke gevecht is iets anders’ (kata wa tadashiku, jisen wa betsumono). Bron: The twenty Guiding Principles of Karate, Gichin Funakoshi.Funakoshi: ‘Kata is altijd al de spil van karate-do training geweest. Experts en meesters van lang vervlogen tijden hebben allerlei technieken en methodes verweeft in kata, en al deze verschillende kata zorgvuldig weten te behouden. Kata zou daarom in het beste geval moeten worden beoefend en uitgevoerd op de manier zoals ze op ons zijn overgeleverd. In de woorden van karate meester Yasutsune Itosu, ‘houdt kata zoals ze zijn zonder ze te verfraaien.’

‘Maar in het werkelijke gevecht, heeft het geen zin om zich belemmerd of bekneld te voelen door de rituelen van kata. De beoefenaar zou daarentegen kata moeten transcenderen, vrijelijk bewegend dienovereenkomstig de sterkten en zwakten van de tegenstanders.’

‘Vroeger, ging men ervan uit dat het ongeveer drie jaar vergde om een enkele kata te leren, en het was normaal dat zelfs een expert met uitzonderlijke kwaliteiten alleen maar drie of maximaal vijf kata kende. Dus, kort gezegd, men vond toen dat een oppervlakkig begrip van veel kata van weinig nut was. Het doel van de training was een afspiegeling van de stelregel; ‘al is de ingang klein, ga diep naar binnen.’ Ik ook, ik studeerde tien jaar lang om de drie Tekki kata te leren. Hoe dan ook, elke trainingsmethode heeft zo zijn eigen goede punten en het is ook een voordeel om een wijde selectie van kata te kennen. Waar men vroeger een gedegen studie maakte van een klein gebied, studeert men tegenwoordig breed en niet diep. Het is niet een goed idee om het ene of het andere te volgen: het is beter om de middenweg te nemen.’ Bron: Karate-do Kyohan, Gichin Funakoshi

Kata kunnen basaal worden geclassificeerd in twee categorieën; de Shorei-ryu en de Shorin-ryu.

Funakoshi: ‘Shorei-kata legt voornamelijk nadruk op de ontwikkeling van fysieke kracht zoals het sterken van botten en spieren. Ze vereisen kalmte bij de uitvoering, en tonen bij correcte verrichting kracht en toewijding. Als contrast hierop zijn de Shorin-kata juist erg licht en snel, met bliksemsnelle bewegingen naar voren en naar achteren en ontwikkelen snelle reflexen en het vermogen om soepel te bewegen.’

‘Shorei kata zijn geschikt voor personen die zwaargebouwd zijn of groter dan gemiddeld, terwijl Shorin kata meer geschikt zijn voor personen die lenig zijn, tenger gebouwd en niet veel fysieke kracht bezitten. Voor het fundamentele gevecht is de Shorei-ryu het beste, ook al is het niet geschikt voor snelheid. De Shorin-ryu laat mensen daarentegen wel snel bewegen, maar compenseert deze snelheid door een gebrek aan kracht.’

De Tekki Kata, net als Jitte, Hangetsu, Jion en vele anderen behoren tot de Shorei-ryu; en de Heian kata en Bassai, Kanku, Empi, Gankaku en anderen zijn gerelateerd aan de Shorin-ryu.

26 SHOTO-KATA
Heian, (peaceful mind) Shodan, de embusen heeft de vorm van een omgekeerde hoofdletter H. Nidan, Sandan, Yondan en Godan. Bekijk de video’s.

Bassai Dai, ‘Een fort binnendringen’, 42 bewegingen. Karakteristieke punten: fighting spirit en kracht, technieken met een voortstuwende kracht/vaart in uitvoering. Veranderende dubbele blokkeringen, waardoor nadelige posities worden omgedraaid in voordelige posities. De embusen heeft de vorm van een T-vorm. Funakoshi: ‘De repeterende veranderende bewegingen van de blokkerende armen in deze kata, representeren het veranderen van een nadelige positie in een voordelige, bewegingen die een wil/spirit verbergen die gelijk is aan een die dwars door een vijandig fort kan breken.’Kanku Dai, (oude naam; Ku Shanku) ‘kijken naar de zon/lucht/hemel/universum’, 65 bewegingen. Veel verandering van richting om tegenstanders vanuit verschillende richtingen (acht) het hoofd te bieden. Contrasten in snelheid, langzaam en snelle bewegingen, contrasten in kracht. Lichamelijke elasticiteit, springen, duiken en draaien. De embusen heeft de vorm van een ±/plusminus teken. Funakoshi: ‘De naam van deze kata is ontleend aan de naam van de Chinees militaire afgezant Ku Shanku, die deze kata oorspronkelijk introduceerde. Ik heb de oude naam veranderd in de tegenwoordige door te refereren aan de eerste beweging van de kata, waarbij men de handen omhoog brengt en naar de lucht kijkt.’Enpi, (oude naam; Wanshu) ‘de vlucht van de zwaluw’, 37 bewegingen, lichte en snelle veranderingen van richting, hoogte. Licht en beweeglijk. Met rijzende stoten (age-tsuki), stoten in een sprong naar voren en veel veranderingen van richting. De embusen heeft de vorm van een T.

Funakoshi: ‘De meest kenmerkende beweging van deze kata is de age-tsuki (rijzende stoot) die snel wordt opgevolgd met het vastgrijpen en het naar zich toe trekken van de aanvaller terwijl men gelijktijdig inspringt en opnieuw aanvalt. Deze beweging suggereert de op en neer gaande en buitelende vlucht van de zwaluw.’Gankaku, (oude naam; Chinto) ‘kraanvogel op de rots’, 47 bewegingen, een kraanvogel staat op een been op de top van een rots en verdedigd zich tegen aanvallen van beneden, balanceren op een been, zijwaartse schoppen (yoko-geri-keage) en achterkant vuist technieken (uraken). De embusen is een rechte lijn.

Jitte, (oude naam; Jutte), ’10 handen’, 24 bewegingen, indrukwekkende verdedigingen tegen verschillende aanvallen met een stok (bo). Heel krachtige heupbewegingen. De embusen heeft de vorm van een kruis. Funakoshi: ‘Deze overgeleverde vormen behoren tot de Shorei-ryu, en de bewegingen zijn nogal zwaar, maar de stand is erg sterk. Ze voorzien in een goede fysieke training, alhoewel moeilijk voor beginners. De naam Jitte impliceert dat diegene die deze kata beheerst zo goed is als tien mannen samen.’

Hangetsu, (oude naam; Seishan) ‘halve maan’, 41 bewegingen. Hand en glijdende voetbewegingen gaan synchroon met de ademhaling. Typische half circulaire hand- en voetbewegingen: de voeten ’tekenen’ een halvemaan in de verplaatsing. De embusen heeft de vorm van een kruis.

Tekki, (paardrijden) Shodan, Nidan en Sandan. Funakoshi: ‘De naam refereert aan het meest opvallende kenmerk van deze kata; de paardrijdstand (kiba-dachi). Hierbij staat men in een wijdbeens sterke stand alsof men op een paard zit, waarbij spanning wordt aangelegd op de buitenkant van de voetzolen gecombineerd met een gevoel van het naar binnen trekken van kracht. De embusen is een rechte lijn.’